OPERATOR WÓZKA WIDŁOWEGO - krótka historia i wymagania

Operator wózka widłowego. Kto to taki? Jakie warunki musi spełniać? Dla tych, którzy mają wątpliwości czym jest wózek polecam ogólne wiadomości z Wikipedii  i zapraszam wszystkich świeżych w temacie do zapoznania się z nimi. Dziś omówię profil operatora wózka widłowego. 

Obecnie operatorem wózka jezdniowego podnośnikowego napędzanego może zostać prawie każdy. 

Oczywiście wózkowy musi być pełnoletni i posiadać odpowiednie uprawnienia lub imienne zezwolenie ( ta opcja jest wykorzystywana przez zakłady pracy i jest to rozwiązanie wewnętrzne i nieuniwersalne). Jak zdobyć takie uprawnienie? Czy zawsze było ono wymagane? Gdzie je zrobić?

Jak widzimy operator wózka nie musi mieć prawo jazdy kat. B ani żadnej innej kategorii - chyba, że będzie prowadził wózek po drogach publicznych wtedy musi posiadać takie prawo jazdy ( niedługo przy omawianiu warunków jakie wózek musi spełnić by mógł być używany w danym zakładzie pracy poruszę też kwestię OC wózka widłowego - status prawny jest tu nadal niejasny).

Na dzień dzisiejszy obowiązuje aż kilka ustaw, które regulują kto może obsługiwać wózek ( obsługiwać czyli kierować! do konserwacji, grzebania przy wózku ;) wymiany butli gazowej czy baterii potrzebne są odrębne dokumenty wystawiane przez Urząd Dozoru Technicznego):

        1. Dz.U.Nr 79, poz 849 z lipca 2001 ze zmianami z lutego 2003 Dz.U. Nr 50, poz. 426

        2. Dz.U. Nr 70, poz. 650 z maja 2002

        3. Dz.U. Nr 118, poz.1263 z września 2001

Treść ustaw do przeczytania pod linkami- zapraszam dociekliwych. 

Obecnie podstawowym organem wydającym uprawnienia jest oczywiście Urząd Dozoru Technicznego. Sam Urząd funkcjonuje ponad sto lat i o jego historii można poczytać tu!  Aby zdać państwowy egzamin do UDT trzeba złożyć odpowiedni wniosek i uiścić opłatę. Może to zrobić osoba pełnoletnia, mająca wykształcenie co najmniej podstawowe, posiadająca badania psychofizyczne do pracy na wózku ( do zrobienia w wielu jednostkach szkolących lub bezpośrednio w gabinetach medycyny pracy) oraz mająca niezbędną wiedzę o wózkach widłowych, ich mechanice i obsłudze. Program szkolenia przekazującego takie wiadomości także jest opisany odpowiednimi ustawami i zawiera zagadnienia z UTB i UDT: między innymi parametry techniczne wózka, instrukcję obsługi, budowę i wyposażenie, a także podstawy konserwacji i BHP wózków widłowych. 

Wiele szkół prowadzących kurs na widlaki organizuje pełne szkolenie wraz z teorią i praktyką zakończone egzaminem UDT oraz dodatkowymi uprawnieniami wymiany LPG i baterii w wózkach akumulaturowych. Nie musimy się wtedy stresować składaniem wniosku do odpowiedniej jednostki Dozoru Technicznego. Osobiście polecę łódzką jednostkę szkoleniową Awans B.H.P. Robiąc u nich kurs możesz ćwiczyć praktykę w nieskończoność. Sama technika jazdy na wózku dla jednych jest łatwa do opanowania a innym przysparza sporo trudności. 

Pierwszym organem, który mógł wystawiać uprawnienia operatorom wózków był Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego w Warszawie.  Wózkowy musiał spełnić podobne warunki jak przy uprawnieniach UDT. Różnica była taka, że zamiast zajęć praktycznych w jednostkach szkolących mógł udokumentować miesięczny staż pracy przy obsłudze techniczno-ekspolatacyjnej wózków.

Są trzy kategorie uprawnień, które operator może zdobyć: I WJO, II WJO, III WJO.

1 WJO uprawnia do obsługi wózków jezdniowych podnośnikowych ( zawiera wózki z operatorem podnoszonym wraz z ładunkiem i wózki z wysięgnikiem.)

2 WJO uprawnia do obsługi wózków jezdniowych podnośnikowych ale bez specjalizowanych. 

3 WJO uprawnia do obsługi wózków jezdniowych podnośnikowych prowadzonych i zdalnie sterowanych ( wózki te podlegają ograniczonemu dozorowi)

Jak widzimy najszerszą kategorią jest kategoria I WJO. 

Na samym początku użytkowano wózki bez obecnie wymaganych uprawnień. Kierujący wózkiem zdawał się wtedy na zdrowy rozsądek i instrukcję użytkowania, Jak można jednak przypuszczać znakomita większość operatorów nadużywała inwencji twórczej co skutkowało wypadkami lub nieodpowiednią eksploatacją wózka. 

Na dzień dzisiejszy samo dopuszczenie wózka do eksploatacji, jego konserwacja, użytkowanie i wszelkie zmiany w mechanice pojazdu są regulowane przepisami UDT. Oczywiście nie wszystkie wózki jezdniowe podlegają dozorowi (unoszące naładowne i ciągnikowe). 

Jest wiele zagadnień z którymi przyszły wózkowy musi się zapoznać: bhp, konserwacja wózka widłowego, ładunkoznawstwo, podstawy elektrotechniki, elektroniki i mechaniki, budowa i zasady pracy silników spalinowych, napęd i sterowanie hydrauliczne, eksploatacja wózków, bhp wózków widłowych i przepisy ruchu drogowego. Dociekliwych zapraszam do książki Kazimierza Buczka Kierowca-operator wózków jezdniowych napędzanych,

Na operatorze wózków leży obowiązek użytkowania wózka tylko i wyłącznie dopuszczonego przez UDT do eksploatacji. Musi on przestrzegać instrukcji obsługi wózka umieszczonej na terenie użytkowania maszyny, a o wszelkich usterkach na bieżąco informować pracodawcę. 

BHP wózka widłowego

Bezpieczeństwo i higiena pracy na wózku widłowym to bardzo szeroki temat. Najważniejsze zasady gwarantujące nam bezpieczeństwo tyczą się przede wszystkim operatora i jego zachowania podczas jazdy i użytkowania wózka. Operator powinien być zawsze uważny i ostrożny, nie powinien jeździć na ślepo. 

Sterując wózkiem i ładunkiem powinien brać pod uwagę czynniki wpływające na jego pracę takie jak: 

- ciężar ładunku
- maksymalny udźwig wózka
- kontrola punktu ciężkości
- kąt nachylenia wideł - powinien być zawsze prosty w stosunku do ładunku!
- wysokość uniesienia wideł - podczas pracy mówimy o uniesieniu ok 300 mm nad powierzchnią
- bliskość przeszkód lub innych osób w pobliżu wózka i ładunku

Operator koniecznie powinien zostać przeszkolony do obsługi wózka. ( Dz.U. nr 70 poz 650.). Musi też pamiętać o instrukcji obsługi i włączania danego urządzenia transportu bliskiego Ważne by osoba zajmująca się wymianą butli gazowych lub baterii także posiadała odpowiednie uprawnienia (Dz.U. NR 89 poz.828, Dz.U. nr 65 poz.603)

Podczas użytkowania sztaplarki prowadzący musi starać się jechać płynnie i unikać gwałtownych ruchów, które mogą doprowadzić do osunięcia się ładunku. Przeciwdziałać temu ma krata a także dach ochronny i zabronione jest przewożenie ładunku na wózku bez tych zabezpieczeń jeśli istnieje ryzyko osunięcia się towaru na operatora. 

Pracodawca, który używa widlaka w swojej firmie musi dbać o jego stan techniczny, bo to właśnie niedopilnowanie odpowiedniej konserwacji urządzenia jest kolejną przyczyną wypadków. Konserwacja taka jest obowiązkowa i określa ją Dz.U. nr 79 poz. 849 z późniejszymi zmianami Dz. U. nr 50 poz. 426. Przed przystąpieniem wózków do pracy muszą one przejść badania ewidencyjne i zostać zarejestrowane w Urzędzie Dozoru Technicznego . Pracodawca musi prowadzić księgę rewizyjną dla urządzeń, dziennik konserwacji oraz posiadać protokoły z pomiarów dodatkowych np. elektrycznych. W zależności od rodzaju wózka podlegają one dozorowi pełnemu ( wózki z wysięgnikiem, wózki z osobą podnoszoną wraz z ładunkiem, wózki podestowe lub z siedziskiem dla obsługującego) lub ograniczony ( wózki prowadzone i zdalnie sterowane). Wózki pod pełnym dozorem powinny mieć wykonywane badania okresowe i doraźne praktycznie co rok, zaś wózki prowadzone i zdalnie sterowane co dwa lata. Oczywiście można przedstawić Dozorowi odpowiednie podanie i odroczyć bądź przyśpieszyć badanie, 

Wózki powinny na bieżąco być konserwowane i naprawiane, a przede wszystkim niebezpiecznym rozwiązaniem jest bawienie się w mechanika i zmienianie rozwiązań mechanicznych, konstrukcyjnych na własną rękę. 

Stanowisko pracy wózkowego powinno być odpowiednio oświetlone, księga rewizyjna powinna znajdować się w miejscu użytkowania pojazdu, zaś na miejscu pracy powinna znajdować się stanowiskowa instrukcja obsługi sztaplarki. To są obowiązki konserwatora wózka, czyli osoby z odpowiednimi uprawnieniami wydanymi przez UDT. Konserwator widlaka powinien tez prowadzić dziennik konserwacji. 

Nie ma ścisłych przepisów jak powinien być ubrany wózkowy, regulują to wewnętrzne przepisy zakładu pracy i rodzaj wykonywanej pracy, charakterystyka stanowiska, rodzaj przewożonych ładunków. 

Myślę, że ważną rzeczą w pracy operatora wózka widłowego jest zachowanie zdrowego rozsądku, trzeźwości umysłu i ciała oraz skupienie na wykonywanej pracy.

Wózkowym może zostać praktycznie każdy. Krótką historię zmian w przepisach mówiących o tym  kto może zostać operatorem widlaków i jakie uprawnienia może zrobić i co one mu dają przedstawię w kolejnym wpisie. Zapraszam. 

Linde Safety Pilot

 Już niedługo post na temat bezpieczeństwa pracy na wózkach widłowych czyli sztaplarkach, a teraz ciekawostka dla pracujących na wózkach oraz magazynach.  Jedną z najczęściej podawanych przyczyn wypadków na widlakach jest oczywiście nieuwaga lub niewystarczające kompetencje operatora.  Coraz powszechniej stosuje się rozwiązania wspomagające kierowców aut np. przy parkowaniu. Podobnego typu technologię zaprojektowało Linde. System Linde Safety Pilot ma ograniczyć czynniki powodujące wypadki na wózkach widłowych. W kabinie operatora ma zostać umieszczony ekran na którym prowadzący urządzenie będzie widział aktualną masę ładunku, kąt pochyłu masztu, maksymalną i aktualną wysokość podnoszenia. Ciekawi mnie czy taki ekran będzie pomocnym narzędziem dla operatorów czy kolejną rzeczą odwracającą uwagę od samodzielnego myślenia, jak to czasem bywa z czujnikiem parkowania w autach. Więcej można poczytać na polskiej stronie Linde .