Kategorie uprawnień maszyn budowalanych i urządzeń UDT - podział kwalifikacji na ładowarki, koparko - ładowarki,ładowarki teleskopowe i pilarki spalinowe.

Część I: podział uprawnień do obsługi maszyn budowlanych i ładowarek oraz pilarek spalinowych – absurdy w polskich przepisach i ustawach

Jaka jest idea robienia szkoleń? Po co zwiększać swoje kwalifikacje? Posiadając papier na pewno będzie ci łatwiej ? Te i wiele innych pytań bardzo często padają w dyskusjach osób poruszających się po rynku pracy, mało kto zastanawia się czy to ma w ogóle sens?

ŁADOWARKA JEDNONACZYNIOWA

Oczywiście póki polskie prawo wymaga takiego podziału i takich uprawnień powinniśmy zwiększać swoje kwalifikacje aby legalnie pracować na danym sprzęcie i urządzeniu i zwiększyć atrakcyjność naszego CV dla pracodawcy. Jednak czy wpadło Wam do głowy po co takie podziały uprawnień istnieją i czy faktycznie są to rozwiązania wspomagające bezpieczeństwo na placach budowy czy w magazynach? Czy może mają jakiś inny cel? A może jest to po prostu losowy podział?

W branży szkoleniowej działam już ładnych parę lat, sam zawsze byłem zwolennikiem zwiększania swoich kwalifikacji, co skutkowało kolekcją uprawnień w moim CV. Obecnie zajmuje się również BHP, a jednym z moich podstawowych zadań jest weryfikacja uprawnień w miejscu pracy.

Im głębiej wchodzę w podział uprawnień wymaganych do wykonywania czynności przy obsłudze urządzeń, konserwacji czy przy spawaniu zaczynam się zastanawiać kto dokonuje tych podziałów i czy ten ktoś pracował kiedykolwiek w branży budowlanej czy transportowej.

KOPARKA

W dalszej części omówię kilka kategorii uprawnień do obsługi urządzeń, których podział jest daleki od zdroworozsądkowego.

Pierwsze uprawnienia na urządzenia, które wezmę pod lupę wychodzą z rozporządzenia Dz. U. nr 118 poz. 1263, czyli uprawnienia wydawane przez Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego (IMBiGS).

Rozporządzenie określa kategorie uprawnień na które urządzenia trzeba posiadać przy pracach budowlanych. W bardzo ładnej tabelce podzielono uprawnienia na urządzenia budowlane (część z nich nawet nie mam pojęcia jak wyglądają) Z tabeli wynika, że ładowarki jednonaczyniowe podzielono na III klasy w zależności od pojemności naczynia:

• 

  Koparko- ładowarka

  III klasa do 2,5 m3
• II klasa do 5 m3
• I klasa bez ograniczeń

Podobny podział dokonano na koparki:

• III klasa 0,8 m3
• II klasa 1,5 m3
• I klasa bez ograniczeń

Następnie wymyślono kategorię koparko ładowarki, tutaj już nikt się nie rozdrabniał i wrzucono wszystko do jednego wora, jakwidzimy zrobiono tylko jedna kategorię.

Wszystko fajnie wygląda w teorii. Więc na czym według mnie polega problem? Osoba która wyda dużo pieniędzy na uprawnienia na koparki i zrobi wszystkie 3 klasy, później zrobi sobie uprawnienia na wszystkie 3 klasy ładowarki jednonaczyniowej, nie może obsługiwać koprako-ładowarki … w druga stronę działa tak samo, osoba która posiada uprawnienia na koparko-ładowarke nie może obsługiwać ani koparki ani ładowarki. Żeby sytuację trochę utrudnić trzeba dodać tutaj wielozadaniowy nośnik osprzętu. Jak widać na zdjęciu bardzo przypomina ładowarkę jednonaczyniową, niestety nią nie jest gdyż ma wysuwane ramię… w tym momencie sytuacja komplikuje się jeszcze bardziej. 

WIELOZADANIOWY NOŚNIK OSPRZĘTU
ŁADOWARKA TELESKOPOWA PRZEGUBOWA

To co nazywa się wielozadaniowym nośnikiem osprzętu w dozorze technicznym (UDT) nazywa się wózkiem jezdniowym podnośnikowym specjalizowanym ze zmiennym wysięgiem czyli potocznie mówiąc jest to ładowarka teleskopowa przegubowa. Czy posiadając kategorię I WJO można obsługiwać nośnik osprzętu (dokładnie to samo urządzenie)? Urzędnicy dozoru technicznego mówią jednogłośnie TAK. Niestety inspektorzy z państwowej inspekcji pracy uważają, że na legitymowanie się odpowiednimi kwalifikacjami ma wpływ miejsce wykonywanej pracy (mimo, że kursy i egzaminy zazwyczaj nie są przeprowadzane w konkretnych miejscach pracy i z realiami pracy mają wspólnego tyle co studiowanie mapy Afryki z wycieczką na czarny ląd). Co oznacza to według nich w praktyce? Jeżeli pracujemy na budowie to kwalifikacje powinniśmy mieć na nośnik osprzętu, a jak poza budową to na wózek specjalizowany I WJO… kwestia interpretacji przepisów..... tylko jak ma się odnaleźć w tym zwykły Kowalski i czy naprawdę potrzebuje dwóch egzaminów na obsługę tego samego urządzenia?

SPYCHARKA

Z podobnymi absurdami możemy się zetknąć analizując wymagane kwalifikacje do obsługi spycharek i koparko-spycharek. Na obsługę każdego rodzaju trzeba mieć osobne uprawnienia.

Na sam koniec chciałbym jeszcze przytoczyć jedną ciekawostkę dotyczącą wymaganych kwalifikacji do obsługi popularnej maszyny wykorzystywanej w przemyśle i budownictwie czyli pilarki spalinowej.

Pilarka spalinowa

Widnieje ona w wykazie urządzeń przy pracach budowlanych oraz przy pracach w lasach państwowych. W praktyce interpretacja przepisów prowadzi nas do tego, że musimy posiadać inne uprawnienia do obsługi tej samej pilarki na budowie i inne do pracy w lesie. W przepisach nie doszukałem się informacji jakie trzeba mieć uprawnienia przy pracach wykonywanych na drodze publicznej – np. przy przycince drzew?

Dzisiaj zakończymy nasze dywagacje na pilarkach, następne zakresy kwalifikacyjne, które będę chciał wziąć pod lupę to podziały kwalifikacji (uprawnień) wykonywane przez Urząd Dozoru Technicznego. Mam nadzieję, że moje spostrzeżenia przydadzą się komuś w wykonywanej pracy.  

Jeszcze na koniec taka ciekawostka. Oto koparko- ładowarka teleskopowa - pod jaką kategorię uprawnień podlega to urządzenie?

KOPARKO-ŁADOWARKA TELESKOPOWA

ŻRÓDŁA ILUSTRACJI:

1.ŁADOWARKA JEDNONACZYNIOWA http://www.ososkar.neostrada.pl/070/big_ladowarka%20jednonaczyniowa.jpg

2. KOPARKA: http://www.zdz-przemysl.com/files/koparka.jpg

3. KOPARKO-ŁADOWARKA http://zam-bruk.pl/wp-content/uploads/2014/01/kjhkjhsdhgjdg.jpg

4. SPYCHARKA http://www.tpi.com.pl/uploads/images/galerie/mc/spycharka-3dmc2/3.jpg

5.KOPARKO-ŁADOWARKA TELESKOPOWA: http://www.koparkawroclaw.pl/img/file/MANITOU/gallery_11797_98_132214www.jpg
6. Wielozadaniowy nośnik sprzętu - ładowarka teleskopowa przegubowa: http://i45.servimg.com/u/f45/15/35/38/92/01014.jpg

Bezpieczna eksploatacja i wymiana butli gazowej w wózkach widłowych – Gaz i instalacja LPG w wózkach widłowych – przepisy i charakterystyka gazu propan butan stosowanego w wózkach podnośnikowych

Jak bezpiecznie użytkować wózki z instalacją gazową propan - butan? Czy można obsługiwać wózek wyposażony w instalację gazową LPG bez dodatkowego szkolenia z bezpiecznej eksploatacji i wymiany butli gazowej LPG? Czym jest gaz LPG? Co należy wiedzieć o wózkach widłowych z instalacją gazową?Jakie są główne zasady bezpieczeństwa, które stosujemy przy eksploatacji wózków z gazem? 

Postaramy się wam odpowiedzieć na te i inne pytania dotyczące gazu propan – butan stosowanego w wózkach z instalacją gazową. Wiedza ta z pewnością przyda się wszystkim użytkującym wózek widłowy, posiadaczom wózków oraz przyszłym operatorom wózków podnośnikowych. Na pewno warto rzucić okiem przed egzaminem UDT na operatora takiej maszyny.

Uprawnienia z dodatkowym szkoleniem odnośnie bezpiecznej eksploatacji butli gazowej do obsługi wózka wyposażonego w LPG są obecnie wymagane prawnie – czyli do  obsługi wózków widłowych z instalacją gazową nie wystarczą same uprawnienia I WJO czy II WJ – należy mieć dodatkowe szkolenie z bezpiecznej wymiany i eksploatacji butli gazowej w wózku widłowym. Wiele firm szkoleniowych takie szkolenie dorzuca gratis do kursu na widlaki ( także Awans BHP). W błąd może wprowadzić Rozporządzenie Dz. U. nr 70 poz. 650 art 4,1 3.:„Kierowcy posiadający uprawnienia do prowadzenia wózków jezdniowych mogą obsługiwać również wózki zasilane gazem, pod warunkiem że wymiany butli gazowych dokonywać będą pracownicy posiadający uprawnienia do wykonywania tych czynności." Jest to przepis z 10 maja 2002 roku który został uchylony kolejną ustawą Dz. U. nr 65 poz. 603 art 1,ust. 3 :

„Obsługujący wózki jezdniowe z napędem silnikowym zasilane gazem oraz inni pracownicy dokonujący wymiany butli z gazem w wózkach powinni być przeszkoleni w zakresie bezpiecznego użytkowania butli, w tym ich bezpiecznej wymiany.” Wynika z tego, że od kwietnia 2003 roku każda osoba, która obsługuje wózek wyposażony w gaz propoan-butan musi mieć przeszkolenie w zakresie obsługi i eksploatacji takiego gazu.

Czym jest zatem gaz propan butan, jakie zagrożenia związane są z jego eksploatacją?

Powszechnie stosowana nazwa LPG, jest skrótem od angielskiego pojęcia liquid petroleum gas co w tłumaczeniu oznacza skrloplony gaz ropopochodny. Gaz ten jest mieszaniną gazów węglowodorowych, głównie propanu (C3H8), i butanu (C4H10), oraz w nieznacznych ilościach innych gazów takich jak :metan, etan, propylen, i inne. W zależności od składu wyróżniamy trzy rodzaje mieszaniny gazu płynnego:

• Mieszanina A ( butan techniczny C4H10) o zawartości butanu nie mniejszej niż 95 %
• Mieszanina B (propan - butan C3h8 + C4H10 )o zawartościu butanu nie mniejszej niz 45 % oraz propoanun w przedziale 18 %- 45%
• Mieszanina C (propan techniczny C3H8) o zawartości propoanu nie mniejszej niż 90 %

Do zasilania pojazdów stosuje się mieszaninę grupy B, w okresie letnim 50 % propan - 50 % butan oraz w okresie zimowym 60 % propanu 40 % butanu.

Mieszanina LPG występuje w postaci lotnej, dla praktycznego zastosowania skrapla się ją do postaci płynnej oraz magazynuje w specjalnie przystosowanych do tego celu zbiornikach, w procesie skraplania przybiera 1/250 objętości, jaką miała w stanie gazowym.

Gazy propan i butan są gazami bezwonnymi i bezbarwnymi , w celu ułatwienia stwierdzenia ich obecności w powietrzu dodawane są specjalne wonniki. Wyczuwalności następuje na poziomie dolnej granicy 20 % wybuchowości.

Propoan-butan w stanie gazowym jest dwukrotnie cięższy od powietrza, a jednocześnie lżejszy od wody, w momencie uwolnienia się do atmosfery spłynie on ku ziemi w postaci szybki znikającej mgiełki, wypełniając wszystkie nierównosci terenu, a w przypadku uwolnienia się w pobliżu wody, będzie utrzymywał się na powierzchni. Pamiętać należy również, że z uwagi na różnice w gęstości gaz będzie powoli mieszał sie z powietrzem, dlatego w miejscach słabo wentylowanych może on zalegać dłuższy czas.

Podczas zwiększania się temperatury o 6 stopni Celsjusza mieszanina zwiększy swoją objętość około 1 %, spowoduje to wzrost ciśnienia w wewnątrz zbiornika, Dlatego napełnienie zbiornika nie przekroczy 80 % .

LPG jest mieszaniną niskowrzącą, przy ciśnieniu atmosferycznym wrze ona w temperaturach ujemnych. Dla propanu butanu jest to temperatura - 42 stopnie, natomiast w przypadku butanu około -0.5 stopni, takie właściwości powodują, że w przypadku mieszaniny B w pierwszej kolejności zaczyna się odparowywanie propanu.

Gaz propan- butan należy do gazów skrajnie łatwopalnych. Przez mieszaninę wybuchową będziemy rozumieć wymieszanie się gazu z powietrzem atmosferycznym, w procesie tym po wystąpieniu zapłonu spalania rozprzestrzeni się na całą niespaloną mieszaninę. Dolne granice wybuchowości dla mieszaniny LPG określono od 2 %, górna granica wynosi około 9 %. Do zainicjowania wybuchu wystarczy stosunkowo niedużą energia, taka jak iskra związana z elektrycznością statyczną, czy też wysoka temperatura otoczenia !

Zbiorniki w których przechowuje się gaz propan butan muszą spełniać polskie normy oraz wymogi Dozoru technicznego. Mieszaninę grupy B magazynuje się w stanie ciekłym pod ciśnieniem 1,6MPa. Zbiorniki przenośne kwalifikowane są jako zbiorniki ciśnieniowe. Butle stalowe podlegają badaniu technicznemu co 10 lat. Butla powinna być wyposażona w tabliczkę fabryczną, na której będą zawarte następujące informacje

• nazwa wytwórcy
• numer fabryczny zbiornika
• pojemność zbiornika w litrach,
• rodzaj przechowywanego gazu,
• ciśnienie robocze i ciśnienie próbne w MPa
• masę netto ładunku,
• masę pustej butli,
• cechy dotyczące badania

Zgodnie z przepisami butle powinny być przechowywane w odpowiednich miejscach. Najczęściej przechowuje się je w kontenerach o konstrukcji ażurowej, są to specjalne przystosowane do tego celu klatki magazynowe, niezabudowane pełnymi przegrodami i ścianami w celu sprawniejszej wymiany powietrza. Butle składowane są zawsze w pozycji pionowej. Ze względu bezpieczeństwa kontenery o konstrukcji ażurowej, łącznej masie gazu nie przekraczającej 440 kg(czyli 40 butli), powinny być ustawione w odległości co najmniej -

• 8m - od budynków użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego
• 3m od pozostałych budynków, od studzienek oraz innych zagłębień

Dopuszcza się również magazynowania butli w pomieszczeniach zamkniętych, jednak muszą one spełniać wymogi ochrony przeciwpożarowej.

Magazyny w których przechowywany jest gaz płynny o masie do 440 kg powinny być wyposażone przynajmniej w jedną gaśnice proszkową o masie 9 kg.

Należy wyznaczyć strefę zagrożenia wybuchem która wynosi dla :

- miejsc magazynowych na przestrzeni otwartej lub pod zadaszeniem 1 m od obrysu magazynowania,

- 2m dla magazynu pomieszczeń zamkniętych.

Ponadto miejsce magazynowania nie może być ustalone poniżej poziomu terenu.

Zabronione jest przechowywanie pełnych, niepełnych butli :

• w pomieszczeniach znajdujących się poniżej gruntu
• w pomieszczeniach w których znajdują się studzienki,
• w pomieszczeniach służących do przechowywania żywności,
• w kotłowniach,
• w sąsiedztwie źródła ciepła,
• w składach materiałów wybuchowych,
• w garażach w których znajdują się pojazdy silnikowe.

Sposób wymiany butli z gazem:

1) Ustawić wózek w miejscu przeznaczonym do wymiany butli.

2) Zaciągnąć hamulec ręczny

3) Zakręcić zawór butli z gazem i pozwolić żeby silnik zgasł samoczynnie

4) Wyłączyć zapłon

5) Odkręcić śrubę mocującą przewód gazowy korzystając z klucza nieiskrzącego( LEWY GWINT)

6) Wymienić butlę

7) Sprawdzić legalizację butli, oraz stan techniczny

8) Założyć pełną butlę zwracając uwagę na jej prawidłowe usytuowanie

9) Przykręcić przewód doprowadzający gaz do instalacji

10) Odkręcić zawór butli i sprawdzić szczelność połączenia korzystając z testera

Czynności zabronione w czasie wymiany butli :

• Zabrania się rzucania butli, ich przetaczania.
• Zabrania się użytkowania butli niezgodnie z jej przeznaczeniem.
• Zabrania się używania otwartego płomienia lub palenia tytoniu
• Zabrania się podejmowania jakichkolwiek prób naprawczych

Zanim przystąpisz do jakichkolwiek działań, Pamiętaj, że GAZ LPG :

• należy do gatunku skrajnie łatwopalnych
• w kontakcie z powietrzem tworzy mieszaninę łatwopalne
• jest cięższy od powietrza
• zmniejsza ilość tlenu w otoczeniu działa na ludzi dusząco
• może powodować poważne odmrożenia